Otomobil Dünyasından Derin Bilgiler

Otomobil Uçar Gider

Otomobillere özellikle spor arabalara olan tutkum ile teknolojiye olan ilgim birleşince oluşan bilgi birikiminin bir kısmını yazıya dökmek istedim.



İlk araba taş devrinde yapılsa da otomobil yada kelime anlamı olarak kendi giden olarak çevirebileceğimiz araba tarihine kısaca bakacak olursak.

* İlk otomobil diye nitelendirilebilecek araç 1672 yılında Ferdinand Verbiest tarafından icat edilmiştir. Ancak bu otomobil Çin imparatoru için yapılmış küçük, buharlı bir oyuncak araba niteliğindeydi.

* Çalışabilen ancak kullanışlı olmayan ilk içten yanmalı motor 1680 yılında Hollandalı Christiaan Huygens’in yaptığı barutun yanması ile çalışan pistonlu makinedir. Kapalı bir silindir içinde patlayan barut kayabilen bir pistona etki ederek pistonun hareket etmesini sağlamaktaydı.

* Kendi kendine hareket hareket eden ilk araç ise Fransız mühendis ve topçu yüzbaşı Nicolas Joseph Cugnot (1769) tarafından yapılmıştır.

* Nikolaus Otto ilk atmosferik motoru, 1867 yılının mayıs ayında tamamlandı. 5 yıl sonra Gottlieb Daimler ve Wilhelm Maybach ile Otto çevrimi veya 4 zamanlı çevrim fikrini ürettiler.

* Tam anlamıyla içten yanmalı motor ilk olarak Karl Benz (Mercedes) tarafından 1878 yılında yapılmıştır. Bu nedenden tarihsel bir gelişimi olsa da tam anlamıyla otomobilin karşılığı olan aracın başlangıcı bu kabul edilmektedir.

O günden bu güne mühendislik anlamında 4 yada 2 zamanlı içten yanmalı motorda aslında neredeyse çalışma prensibi olarak hiç bir değişiklik olmamıştır. Yani çevremizdeki her otomobilin aslında çalışma mekaniği aynı temel prensiplere dayanır.

Otomobil belli temel sistemler üzerinde hareket ederler ve bu sistemlerin ana parçalarına beraber bakalım.

Motor ve Araç Tekniği

Ateşleme Sistemi :
Akümülatör (Batarya) , Endüksiyon Bobini , Distribütör (Dağıtıcı) , Buji yada dizellerde Enjektör...

Marş Sistemi :
Marş Motoru, Volan Dişlisi...

Şarj Sistemi :
Akü , Alternatör (Şarj Dinamosu)...

Yakıt Sistemi :
Karbüratör yada Enjeksiyon (Karıştırıcı), Pompa, Gösterge, Filtre, Müşür (Ölçücü)...

Soğutma Sistemi :
Radyatör (Su Peteği), Pompa, Gösterge, Filtre, Müşür (Ölçücü) Termostat...

Yağlama Sistemi :
Kartel (Yağ Deposu) , Pompa, Gösterge, Filtre, Müşür (Ölçücü)...

Şanzıman Sistemi :
Vites, Debriyaj (Kavrama)...

Fren Sistemi :
Kampana yada Disk , Balata...

Ön Düzen Sistemi (Ön Takım) :
Direksiyon, Yaylar, Tekerlekler...

Güç Aktarma Sistemi :
Şaft, Diferansiyel , Aks...


Bu bilgileri öğrendikten sonra
{ Aptal yerine ¿ sembolü kullanılmıştır. }
¿ Aptallar için dip not: EEE bunlar benim ne işime yarayacak ki diye düşünen varsa , güzel kardeşim sen hiç kalınlığı bozmadan devam et. Diğerleri için bir örnek verelim. Mesela yolda giderken şarj lambası yandı , tanıdığınız tamirciye götürdünüz ama misal adam kaporta ustası , tamam abi yarın gel arabanı al dedi sizde geldiniz yapılmış aldınız yola devam ettiniz ama adam kaporta ustası arabayı aldı şarj ustasında yaptırdı araya komisyonunu alıp size teslim etti , eğer sistemi bilip yaw bu şarj sistemi arızası diyerek direk ustasına götürseniz daha az masrafı olurdu. Yada yolda giderken yağ lambasında bir anormalik oldu, gider o gigider diyenlere aldanıp motoru yakabilir dünya masrafa girebilir yada olmadık sonuçlardan kaçınabilirsiniz. Örnekler çoğaltılabilir bir misal verdim dilim döndüğünce.

Yakıt Tüketiminde Ekonominin Sağlanması

Enerji ve Bilgi zamana ve mekana bağımsız olarak çok önemlidir. Maalesef bulunduğumuz zamanda otomobil yakıtı olarak petrol kullanılmakta ve benzin yada dizel veya lpg fiyatları o kadar yüksek ki artık zalimlik boyutunda meblağlara ulaşılabiliyor. Bir de üstüne teamülü olmayan vergilerin mantıksızlığı eklenince hesabımızı doğru yapmak için enerjiyi doğru kullanmak ve bilgiyi doğru bir şekilde anlamanın önemi fev haddine ulaşıyor.

* Öncelikle petrol denilen şey ne onu bir bilmek gerekiyor. Petrol dediğimiz şey alg (deniz yosunu) lerin ısı , basınç ve zaman ile oluşan, yapısı hidrokarbon olan bir mineraldir. Yani petrol dediğimiz şey deniz yosununun değişmesidir.

*Abd tükettiği dizel yakıtın %20 sini deniz yosununu dönüştürerek yakıta ilave ederek kullanıyor.
yani petrol dünyanın oluşumu gözlenecek olursa her yere çıkabilecek bol bulunan bir kaynaktır.
¿ O zaman neden 20 yıllık petrol rezervi kaldı diyorlar.
- Petrol fiyatlarının düşmesini engellemek için.
¿ Her yerde petrol varsa neden gidip çıkarmıyoruz
- Tüm petroller aynı ulaşılabilirlikte ve aynı kalitede değil dolayısıyla toplam edinme maliyeti yüksekse yani kazanç getirmeyecekse başka yerler aranıyor.

*Abd de alkol yasağı ; "Prohibition" dönemi  1919'dan 1933'e kadar ülke çapında alkolün satılması, üretilmesi ile taşınmasının yasak olduğu dönemdir. Peki neden yasak getirilmiştir?
Otomobiller sanılanın aksine sadece petrol ile değil alkol ilede aynı performansta çalışırlar ayrıca doğaya verdikleri zarar çok daha azdır.  Örneğin Brezilyada arbalar şeker kamışından üretilen etanol ile yıllardır sorunsuzca çalışmaktadır. Sıradan biri evinde alkol yapabilirken petrol yapamaz. ABD de white viski yada bizdeki boğma rakı gibi alkol üretilir ve zamanında otomobil üretiminin başladığı yıllarda insanlar petrole para vermek yerine evdeki alkolü depoya ekliyor ve kullanıyorlardı. Bunun tehlikesini anlayan petrol cartelleri Abd de alkol yasağı getirdiler taki petrol kullanımı yerleşene kadar bu devam etti.

*Çoğu otomobil firmasının büyük hissedarları petrol şirketleridir, hatta bazı otomobil markaların tamamı, bazılarının en büyük hissedarı yine petrol şirketleridir.

* Otomobil için yakıt verimliği en önemli kriterdir.

* Otomobil firmaları yakıt testi yaparken, arabadaki paspasa kadar söküp en uygun yolda ve en uygun koşullarda yaparlar yani gerçek yaşam koşullarındaki tüketim çok farklıdır.

¿ Otomobilin motoru ne kadar yüksekse o kadar çok yakıt tüketirmiş.
- Doğrusal bir bağlantı olsa da denklemi etkileyen çok fazla faktör vardır. Örneğin ortalama bir otomobil 1 ton civarındadır. 1100 motor küçük bir arabaya 4 kişi binip yokuş çıkmak isterseniz , o motor o yükü çekebilmek için gerekli enerjiyi yakıttan alır. Ancak 1600 motor bir araba aynı şartlarda daha az yakıt tüketerek aynı yokuşu çıkacaktır. Olay tamamen izafidir örnekler çeşitlendirilebilir.

* Güncel arabalarda şehir içi kullanım için 1600 motor üstü araba almak hem vergi sistemi hemde gerçek dünya şartlarında mantıksızdır. Çünkü 1.6 motor ve teknoloji ile birlikte daha da azının limitlerine ulaşmak bile güncel kullanımda zordur.

* Yakıt tüketiminin fazla olmasının iki temel kökü vardır. bunlardan birincisi kullanıcı hataları, ikincisi ise araçtan kaynaklanan nedenler. Şimdi bunların bir kaçına beraber bakalım.

* Otomobiller en fazla yakıtı dur kalk esnasında tüketirler. (Elektrikli otomobiller müstesna)

* Aracınızı ilk çalıştırdığınızda gösterge panelindeki tüm ışıkların sönmesini bekleyin. Bu ışıkların sönme süreleri belirli bir mantıkta çalışırlar. Unutmayın ki otomobili aptallar değil mühendisler tasarlar. Dolayısıyla o ışıkların sönme süresinin bir mantığı var.
¿ Ben direk çalıştırıyorum bir fark yok.
-Farkı anında gösteren bir teknolojiyi araçlara eklemezler, ne dedik otomobil şirketlerinin büyük yatırımcıları petrol şirketleri. Örneğin araba boştayken ayağınız gaz pedalında basılı olmasa da üstünde tuttuğunuz için bir ağırlık veriyorsa araç çok azda olsa yakıtı üflemeye devam eder ama araba size , hey aptal ayağını çek bak çok yakıt yakıyorum demez. Arabayı hiç beklemeden çalıştırıp hareket ettirdiğinizde araba size bir şey söylemez gider ancak aracın motoru ve bağlı bulunduğu aksamlar çok az zorlama yaşar bu çok az zorlama zamanla birikerek parçaların yorulmasını kolaylaştırır ve araba size cezayı yakıt tüketimini artırarak keser.

¿ Abijim benim arabaya bir modifiye yaptım göreceksin.
- Otomobilini sevmek güzel bir şey ancak o aracı bir mühendis tasarladığını ve belirli bir mantığa dayandığını unutmamak gerekir. Örneğin 17 jant bir arabaya 18 jant taksan araba bir şey demez gider ama arabanın o değişikliğinin diğer olgularıda etkileyeceğini ve arabanın sana ilk cezayı yakıt tüketimini artırarak vereceğini unutmamak gerekir.

* İlk araba radyosu 1929’da icat edildi. Kişisel olarak arabanın orijinal teybini söküp, yanar dönerli bir type takılmasına gıcık oluyorum. İkinci el araba alırken orjinal radyosu üstünde yoksa bu bir negatif olacaktır.

* Otomobilinize ne kadar iyi bakarsanız , o da size minnettarlığını yakıtı artırmamak ile verir bunun için araç bakımını ihmal edilmemesi gerekir. Otomobil bir çok parçadan oluşur ve bu parçalar bir birini etkiler . Dolayısıyla bir parçanın görevini tam yerine getirmemesi diğer parçalarıda etkileyip yakıt sarfiyatını artırır.

* Otomobilinizi doğru devir, doğru vites, doğru hız vs. kullanırsanız arabada size doğru yanıt verir.

* Lastik seçimi yakıt sarfiyatını direk etkiler. Yazın yazlık , kışın kışlık lastik kullanın.

¿Ben dört mevsim kullanıyorum.
- Öyle bir lastik çeşidi yok, araç lastikleri mevsimlere göre değil sıcaklık değerlerine göre üretilir. yanlış lastik kullanımı size ilk olarak yakıtı artırarak cevap verir. Lastik hava basınçlarına dikkat edin.

* Daima doğru yağı kullanmaya özen gösterin. Aracınızın kanı yağıdır.

*Aracınızın rodaj (alışma) ve periyodik bakımlarını aksatmayın.

Bu konu daha çok uzun ve çoğu bilinen olgulardır. Ama önemli olan bunu sürekli bir biçimde hayata geçirmektir.

Araçların Periyodik Aralıklarla Yapılacak Bakımları

Aracın iki bakımı vardır. Birincisi günlük kontrol, ikincisi ise km bakımıdır.

Günlük kontrolde : Akaryakıt, yağ, su, lastikler, frenler, elektrik donanımı araca ilk binileceği zaman kontrol edilmelidir. bunların bakımı ihmal edilmeden anında yapılmalıdır.

 ¿ Ben yakıtı bitene kadar kullanır, yağı 10 bin de bir değiştiririm, lastik havalarını da bir kaç bar eksik basarım ki rahat yol tutsun.
-Aracınızın yakıtının tamamını bir kez bile bitirseniz aracın aksamlarını yıpratır, dolayısıyla aracın geri kalan ömründe fazla yakıt tüketmesine neden olursunuz. Aracın yağı çok önemlidir. fabrika önermelerine göre örneğin 10 km de değişmesi gerekir diyorsa o en fazla 10 bindir. Bir iki kilometre sonra değiştireyim hatası size motorun metal yorgunluğunun çabuk olmasına ve dolayısıyla direk yakıt israfına neden olur. tabi araba size yağı geç değiştirdin diye kızmaz yada ekranında mal yağ değişimini geciktirdin %1 yakıtı artırdım , lastik havaların yanlış %2 de ondan sonra ön takımıda çabuk bozacam ama sen aptal olduğun için anlamazsın falan demez.

* Km ve zaman değişkeni bilinerek diğer bakımlarında mutlaka yapılması gerekmektedir.

Otomobil Hakkında Ayrıntı Bilgiler

* Aracın hararet yapması dışında (bak hararet dedim demek ki soğutma sistemi ile ilgili neyse) motorun aşırı ısınması dışındaki tüm arıza uyarısında motor hemen durdurulur . Sadece Motor hararet yapmışsa rölantide bir süre bırakılıp motor durdurulur. Bunun nedeni aşırı sıcak bir metali aniden soğuyup çatlamasını yada zarar görmesini engellemek içindir. Hararet dışındaki tüm oluımsuzluklarda motor hemen durdurulup sorun çözümüne bakılmalıdır.

* İkinci el araba alırken ilk sorulması gereken soru motor yağ yakıyor mu dur. Çünkü yağ yakan araba kısaca alınmaz. Her araba yakıt gibi zamanla yağı, suyu azaltır o başka bir şey , motorun yağ yakması (yağ üflemesi, yağ sızdırması, ) ayrı bir şeydir.  Motor yağ yakıyorsa o araç alınmaz yada değerinin çok altında işimizi görsün gittiği yere kadar denir.

* Otomobil alırken ilk bakılacak yer egzozdur. Egzozdan mavi duman çıkıyorsa o araç artık yağ yakıyor demektir ve o arabaya pazarlık dahi yapılmadan önünden uzaklaşılır. Egzozdan normalden fazla soba borusu gibi siyah duman çıkıyorsa motor yakıtı çiğ atıyordur ve israfı engellemek kaça düzelir hesabı iyi yapmak gerekir.

* Araba satın alınırken motorda ilk yapılacak işlem aracı çalıştırıp yağ çubuğu çıkarıp üzerine peçete tutup gaz vermektir, eğer motor yağ kaçırıyorsa yani yağ üflüyorsa , peçete yağ olacaktır ve o araba size kısaca benden uzak dur diyordur.

* Antifriz hem kışın hem yazın kullanılmalıdır.

* Karbüratörlü arabaya tüp taktırmak yakıt tasarrufundan çok gider zayiatıdır. Artık karbüratörlü araba maddi mecburiyet yoksa alınmaz.

* Çok eskimiş lüx bir araba almaktansa aynı paraya, daha yeni orta segment araba almak daha iyidir.

* Parça değişimde orijinal mi , yan sanayimi  ? Çok değişken bir olgu , parçasına göre bilene sormak gerekir.Bazı parçalar hassaslık gerektirecek kadar önemlidir mesela triger kayışı, rutin başları vb. bunlarda orijinal üretici ürünleri tercih edilmesi gerekir.

* Lpg kullanan araçlar 90km/h üstünde giderken benzinli araçlara göre daha fazla yakıt tüketirler . yani hızlı giderken tüp değil benzin kullanırsanız aslında daha az yakıt tüketerek aynı yolu gidersiniz.

* Lpg kullanımı motorun ömrünü önemli ölçüde kısaltır.

*Lpg ile çalışan fabrika çıkışlı otomobil üretilmemektedir.

* Dizel motorlara da lpg takılabilir. (Patenti VW de ama piyasaya sürmediler.)

* Küba, Brezilya vb. ülkelerdeki alkol ile giden araç sayısı benzin ile giden araç sayısından fazladır.

*Araba boş viteste daha çok yakıt tüketir mi ? Yılların eskitemediği soru. Öncelikle arabamızın otomatik mi yoksa manuel mi olduğu önemli. Otomatik vites araba (vitesin boşta olduğunu anlayıp devri düşüren sistemler hariç) boş viteste hareket ederse daha çok yakıt tüketir. Rölantide çalışırken fark yoktur ama uzun süre bekleyeceğiniz bir trafikte boş viteste beklemek şanzıman için daha faydalıdır. Araba manuelse durum biraz daha farklıdır. Normalde vites boşa atılması diye bir şey yoktur. Sadece vitesler arası boşluğun uzatılması mantıklıdır. Bu tip sürüş tekniği çok farklı ve alışılması ve bilinçli kullanılması gerekir. Olayı biraz daha açıklayalım, manuel vites arabada boşa atıp fren yapıyorsanız yakıt tüketimine negatif etki edersiniz ancak mesela 2. vitesteyken bir yokuş iniyorsunuz vitesi boşa atıp araba kendisi hızlanıp 4. vitesin devrini bulmuş ve siz gaza basacaksanız işte bu aradaki geçişte yakıt tasarrufu yapmış olursunuz. Tabiki bu kullanış için tam şanzuman hakimiyeti ve devri tam anlamak gerekir yoksa yanlış vitese zorlanan araba tüm aksamlarına zarar verir.

*Araba kırmızı ışıkta beklerken ayağımız debriyajdamı yoksa vites boştamı olmalı ? Çok fark yoktur ama boşta beklemesi daha uygundur.

* Yeni arabaların çoğunda emniyet kemeri takılı değilse klima, radyo vs. aksamlar çalışmaz.

* Arabaya tüp taktırmak mantıklımı?
Gelişmiş bir ülkede tabiki tüp taktırmak saçmalıktır ama ekonomisi güçsüz ülkeler için hesabın iyi yapılması gerekir. Lpg her nekadar benzine göre daha ucuz olsada ek masrafları ve zamanla motoru kurutup yakıt tüketimini artırması ve motorun gücünün daha hızlı azaltacağı bilinmelidir. Benim fikrim ticari kullanımlar hariç 2.0 motor otomobil alıp tüp taktıracağına 1.5  motor al hiç uğraşma.

* Petrol biterse ne olur ? Sorun olmaz sentetik petrol üretmek kolay. Petrol yerine alkol vs. kullanılır.

* Petrol yerine alternatif yakıt ne olabilir. Şuan ki otomobillerin hidrojenle çalışması yada bir benzinli arabayı hidrojen ile çalıştırmak hiç bir değişiklik yapmadan mümkün. Yani mevcut teknoloji hidrojen için uygun. Kendi içerisinde sorunları olsada mesela depolama veya patlama riski gibi bunlarada çözüm üretilebilinir. Alkol yine aynı şekilde kullanılabilinir.

* Buick, ilk elektrikli sinyali 1938’de çıkardı. Sinyal kullanma alışkanlığı oturmamış birisinin zeki olmadığını kolayca anlayıp uzak durmanız sizin için daha faydalı olacaktır.

*Kontak anahtarı olan ilk araba 1949'da üretilmiştir. Bence saçma bir mekanizma .

* Hiç değişmeden en uzun süre üretilen otomobil VEB Sachsenring Automobilwerke Zwickau'nun ürettiği Trabant  (1957 -1991)

* Dünyanın en ucuz spor otomobili Anadol STC-16 ( Spor otomobil tanımına uyan arabalar arasında üretim yılına göre ABD Doları baz alınmıştır.) Değerini bilemedik ama o zamanda bu günkü gibi otomobil fiyatları ortalama gelir indeksine oranla zalimceydi ne yapalım. .

* İlk dizel motoru Rudolf Diesel yapmıştır. (1908)

* İlk elektrikli otomobil 1837 yılında İngiliz Robert Davidson tarafından yapmıştı.

* Elektrikli otomobil neden gelmiyor ?
O konu çok uzun ama özetle iş bataryada tıkanıyor. Bence elektrikli otomobil en mantıklı çözümlerden birisi. İstenilse kolaylıkla hayata geçirilir ama mevzu uzun ...



Daha uzar gider ama benden bu kadar yeter :)